Quạt điện đang kêu to bất thường? Quạt chạy yếu dù mới vệ sinh? Rất có thể do bạc đạn quạt điện đã bị hư hỏng. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến quạt hoạt động không ổn định. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng khám phá bạc đạn quạt điện là gì và những cách đơn giản để bảo dưỡng nó ngay tại nhà.
Nội dung
ToggleBạc đạn quạt điện là gì?
Bạc đạn quạt điện là một bộ phận quan trọng trong quạt điện, có nhiệm vụ giảm ma sát và hỗ trợ trục quay của động cơ hoạt động êm ái, mượt mà. Nếu không có bạc đạn, trục quạt sẽ cọ xát trực tiếp vào thân máy, gây nóng, mài mòn nhanh và tạo ra tiếng ồn khó chịu.
Cấu tạo của bạc đạn quạt điện
Bạc đạn quạt điện thường có cấu tạo gồm các thành phần chính sau:
- Vòng ngoài: Là phần cố định, gắn chặt vào thân quạt, thường làm bằng thép hợp kim cứng để chịu lực.
- Vòng trong: Lắp khít với trục quay của động cơ, cùng vật liệu với vòng ngoài để đảm bảo độ bền.
- Viên bi: Được làm từ thép cứng hoặc gốm, đặt giữa hai vòng, có nhiệm vụ lăn đều để giảm ma sát khi trục quay.
- Vòng cách: Giữ khoảng cách đều giữa các viên bi, ngăn chúng va chạm vào nhau.
- Dầu bôi trơn: Thường là mỡ công nghiệp chịu nhiệt, giúp bôi trơn, làm mát và giảm tiếng ồn khi bạc đạn hoạt động.
- Nắp che: Bảo vệ bạc đạn khỏi bụi bẩn và giữ dầu bôi trơn không bị rò rỉ.
Nguyên lý hoạt động của bạc đạn quạt điện
Nguyên lý hoạt động của bạc đạn quạt điện dựa trên chuyển động quay của trục motor. Khi quạt hoạt động, trục motor được truyền động quay liên tục, và các viên bi bên trong bạc đạn sẽ lăn giữa vòng trong và vòng ngoài. Chính sự lăn này giúp giảm thiểu tối đa lực ma sát so với việc trục quay trực tiếp trên ổ trượt thông thường. Nhờ đó, quạt hoạt động nhẹ nhàng, êm ái và không gây ra tiếng ồn lớn. Ngoài ra, bạc đạn còn giúp hạn chế mài mòn, giảm tiêu hao năng lượng, và tăng hiệu suất làm việc của quạt điện.
Một số loại bạc đạn hiện nay còn được bôi trơn sẵn bằng dầu hoặc mỡ đặc biệt giúp giảm nhiệt độ sinh ra trong quá trình vận hành, đồng thời tăng độ bền cho bạc đạn. Tuy nhiên, theo thời gian, lớp bôi trơn này có thể bị khô hoặc hao mòn, dẫn đến hiện tượng kẹt bi, phát tiếng kêu, thậm chí làm quạt không thể quay được. Chính vì vậy, việc hiểu rõ cấu tạo và nguyên lý hoạt động của bạc đạn không chỉ giúp người dùng dễ dàng nhận biết các dấu hiệu hỏng hóc mà còn biết cách bảo dưỡng hoặc thay thế đúng lúc, từ đó đảm bảo quạt luôn vận hành ổn định và bền bỉ.
Dấu hiệu bạc đạn quạt điện bị hỏng
Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp bạn nhận biết tình trạng hỏng hóc của bạc đạn một cách dễ dàng.
Quạt phát ra tiếng kêu lạ khi hoạt động
Một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất khi bạc đạn bị hỏng là quạt phát ra tiếng kêu lớn, rít hoặc lạch cạch trong quá trình hoạt động. Nguyên nhân là do các viên bi trong bạc đạn bị mòn, rơi lệch khỏi vị trí hoặc thiếu chất bôi trơn, khiến ma sát tăng cao và phát sinh tiếng động bất thường. Nếu không xử lý kịp thời, tiếng kêu sẽ ngày càng to và ảnh hưởng đến trải nghiệm sử dụng.
Quạt quay yếu, chậm hoặc không đều
Bạc đạn hỏng khiến trục quay gặp lực cản lớn, dẫn đến quạt quay chậm hơn bình thường, hoặc quay giật cục. Ở một số trường hợp, cánh quạt còn có hiện tượng ngừng quay ngẫu nhiên do bạc đạn bị kẹt, làm cho động cơ không thể duy trì chuyển động liên tục. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy bạc đạn đang bị mài mòn nặng hoặc khô dầu.
Quạt rung lắc bất thường
Khi quạt vận hành có hiện tượng rung mạnh, lắc hoặc cảm giác không vững, rất có thể bạc đạn đã bị lệch tâm hoặc mòn không đều. Trong tình trạng này, trục quay không được cố định đúng vị trí, dẫn đến chuyển động mất cân bằng và gây rung lắc liên tục. Hiện tượng này không chỉ gây phiền toái khi sử dụng mà còn làm giảm tuổi thọ của quạt, ảnh hưởng đến độ bền và hiệu quả hoạt động của thiết bị.
Quạt bị nóng bất thường phần động cơ
Một dấu hiệu thường bị bỏ qua là phần thân quạt hoặc motor bị nóng nhanh chóng sau khi hoạt động một thời gian ngắn. Khi bạc đạn hỏng, ma sát tăng lên đáng kể, khiến động cơ phải làm việc quá tải để duy trì hoạt động. Nhiệt sinh ra từ ma sát và từ mô-tơ có thể khiến thiết bị nhanh hư hỏng, thậm chí gây nguy cơ cháy nổ nếu sử dụng liên tục.
Một số mẹo bảo dưỡng giúp kéo dài tuổi thọ bạc đạn quạt
Một số mẹo đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả giúp kéo dài tuổi thọ bạc đạn quạt điện mà bạn nên áp dụng định kỳ.
- Thường xuyên vệ sinh quạt và khu vực bạc đạn: Bụi bẩn tích tụ lâu ngày là nguyên nhân chính gây hỏng hóc bạc đạn. Do đó, bạn nên thường xuyên tháo lồng quạt, lau sạch cánh quạt và vệ sinh trục quay. Khi tháo được motor, bạn cũng có thể dùng chổi mềm hoặc khí nén nhẹ để làm sạch khu vực bạc đạn, tránh để bụi bẩn bám dày đặc.
- Bôi trơn định kỳ cho bạc đạn: Sau một thời gian sử dụng, lớp dầu bôi trơn trong bạc đạn sẽ bị khô hoặc bốc hơi, làm giảm khả năng quay mượt và gây tiếng ồn. Vì vậy, bôi dầu hoặc mỡ chuyên dụng cho bạc đạn định kỳ (khoảng 3–6 tháng/lần) là một việc làm cần thiết.
- Tránh để quạt chạy liên tục trong thời gian dài: Việc để quạt hoạt động liên tục nhiều giờ liền, đặc biệt trong môi trường nóng ẩm, có thể làm bạc đạn nóng lên nhanh chóng và giảm tuổi thọ. Bạn nên cho quạt nghỉ sau mỗi 4–6 giờ sử dụng, đặc biệt là vào những ngày nắng nóng. Việc này không chỉ bảo vệ bạc đạn mà còn giúp động cơ không bị quá tải.
- Kiểm tra và thay thế bạc đạn khi có dấu hiệu hỏng: Ngay khi phát hiện quạt có dấu hiệu như: phát tiếng kêu lớn, quay yếu, rung lắc, bạn nên kiểm tra bạc đạn càng sớm càng tốt. Nếu đã mòn nặng hoặc rơ lỏng, bạc đạn cần được thay thế để tránh ảnh hưởng đến motor và các linh kiện khác.
- Bảo quản quạt ở nơi khô ráo, thoáng mát: Môi trường ẩm ướt hoặc có nhiều bụi cũng là “kẻ thù” của bạc đạn. Hãy đặt quạt ở nơi khô thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và không đặt sát sàn nhà. Khi không sử dụng lâu dài, nên phủ kín quạt để tránh bụi xâm nhập vào bên trong.
Bạc đạn quạt điện tuy là bộ phận nhỏ nhưng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc vận hành êm ái và bền bỉ của quạt. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động cũng như cách bảo dưỡng bạc đạn đúng cách. Chỉ với vài phút vệ sinh và tra dầu định kỳ, bạn có thể kéo dài tuổi thọ chiếc quạt nhà mình.